Ụdị radieshon na-abụghị ionizing radieshon
Ụfọdụ ihe atụ nke radieshon na-adịghị ionizing bụ ìhè a na-ahụ anya, ebili mmiri redio, na microwaves (Infographic: Adriana Vargas/IAEA)
Radieshon na-abụghị ionizing bụ radieshon ike dị ala nke na-adịghị ike zuru oke iji wepụ electrons na atom ma ọ bụ ụmụ irighiri ihe, ma n'ime ihe ma ọ bụ ihe dị ndụ. Otú ọ dị, ike ya nwere ike ime ka ụmụ irighiri ihe ndị ahụ maa jijiji wee na-emepụta okpomọkụ. Nke a bụ, dịka ọmụmaatụ, ka oven microwave si arụ ọrụ.
Maka ọtụtụ ndị mmadụ, radieshon na-abụghị ionizing adịghị etinye ihe ize ndụ nye ahụike ha. Otú ọ dị, ndị ọrụ na-akpakọrịta mgbe nile na ụfọdụ isi iyi nke radieshon na-abụghị ionizing nwere ike ịchọ usoro pụrụ iche iji chebe onwe ha pụọ na, dịka ọmụmaatụ, okpomọkụ a na-emepụta.
Ụfọdụ ihe atụ ndị ọzọ nke radieshon na-abụghị ionizing gụnyere ebili mmiri redio na ìhè a na-ahụ anya. Ìhè a na-ahụ anya bụ ụdị radieshon na-abụghị ionizing nke anya mmadụ nwere ike ịghọta. Na ebili mmiri redio bụ ụdị radieshon na-adịghị ionizing nke anya anyị na mmetụta uche ndị ọzọ na-adịghị ahụ anya, mana nke redio ọdịnala nwere ike depụta ya.
Ionizing radieshon
Ụfọdụ ihe atụ nke ionizing radieshon na-agụnye ụfọdụ ụdị ọgwụgwọ ọrịa kansa site na iji ụzarị gamma, X-ray, na radieshon na-apụta site na ihe redioaktivu eji na ụlọ ọrụ ike nuklia (Infographic: Adriana Vargas/IAEA)
Ionizing radieshon bụ ụdị radieshon nke ike dị otú ahụ nke na ọ nwere ike ịwepụ electrons na atọm ma ọ bụ ụmụ irighiri ihe, nke na-akpata mgbanwe na atomịk larịị mgbe na-emekọrịta ihe na ihe gụnyere ndị dị ndụ ntule. Mgbanwe ndị dị otú ahụ na-agụnyekarị mmepụta nke ion (mkpụrụ ọkụ eletrik ma ọ bụ molecules) - ya mere okwu a bụ "ionizing" radieshon.
Na oke doses, ionizing radieshon nwere ike imebi mkpụrụ ndụ ma ọ bụ akụkụ ahụ anyị ma ọ bụ ọbụna kpatara ọnwụ. N'ime ojiji na doses ziri ezi yana usoro nchebe dị mkpa, ụdị radieshon a nwere ọtụtụ uru bara uru, dị ka mmepụta ume, na ụlọ ọrụ, na nyocha na nchọpụta ahụike na ọgwụgwọ ọrịa dị iche iche, dị ka ọrịa cancer. Ọ bụ ezie na iwu nke iji isi iyi nke radieshon na nchedo radieshon bụ ọrụ mba, IAEA na-enye nkwado ndị omebe iwu na ndị na-achịkwa site na usoro zuru oke nke ụkpụrụ nchekwa mba ụwa na-achọ ichebe ndị ọrụ na ndị ọrịa yana ndị òtù ọha na eze na gburugburu ebe obibi site na mmetụta ọjọọ nke ionizing radiation.
Na-abụghị ionizing na ionizing radieshon nwere dị iche iche wavelength, nke metụtara kpọmkwem ike ya. (Infographic: Adriana Vargas/IAEA).
Sayensị dị n'azụ ire ere redio na ụzarị ọkụ na-esi na ya pụta
Usoro nke atom redioaktivu na-esiwanyewanye ike site n'iwepụta irighiri ihe na ume ka a na-akpọ "ire ere redio". (Infographic: Adriana Vargas/IAEA)
Ionizing radieshon nwere ike si, dịka ọmụmaatụ,atọm (radioactive) anaghị akwụsi ikeka ha na-agbanwe n'ime ọnọdụ kwụsiri ike mgbe ha na-ahapụ ike.
Ọtụtụ atom ndị dị n'ụwa kwụsiri ike, ọkachasị n'ihi nhazi nke nha (neutrons na protons) na etiti ha (ma ọ bụ oghere). Otú ọ dị, n'ụdị ụfọdụ nke atọm na-adịghị akwụsi ike, nhazi nke ọnụ ọgụgụ protons na neutrons dị n'ime oghere ha anaghị ekwe ka ha jikọta ihe ndị ahụ ọnụ. Atọm ndị dị otú ahụ na-adịghị akwụsi ike ka a na-akpọ "atom redioaktivu". Mgbe atom redioaktivu rere ure, ha na-ahapụ ike n'ụdị nke ionizing radieshon (dịka ọmụmaatụ alpha particles, beta particles, gamma rays ma ọ bụ neutrons), nke, mgbe ejiri ya mee ihe n'enweghị nsogbu ma jiri ya mee ihe, nwere ike ịrụpụta uru dị iche iche.
Oge nzipu: Nov-11-2022